8 marca 2024 r. w Akademii Nauk Stosowanych w Bielsku-Białej odbyła się Konferencja Naukowa „Nieodpłatna pomoc prawa jako element budowania społeczeństwa obywatelskiego”, współorganizowana przez Naczelną Radę Adwokacką wraz z partnerami: Związkiem Powiatów Polskich, Okręgową Radą Adwokacką w Bielsku-Białej, Okręgową Radą Adwokacką w Opolu oraz Unią Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza. Wydarzenie, zgromadziło wybitnych prawników, naukowców oraz przedstawicieli administracji, w celu głębszego zrozumienia problemów oraz znalezienie skutecznych rozwiązań dotyczących funkcjonowania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej (NPP) w Polsce. Należy podkreślić, że w gronie gości honorowych konferencji znaleźli się:
- adw. Przemysław Rosati – Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.
- Pani Irena Zofia Romaszewska Doradca Prezydenta RP.
- Pan Franciszek Dąbrowa w imieniu Pani Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz wiceminister sprawiedliwości.
- Pan Tomasz Kulikowski – Dyrektor Biura Interwencyjnej Pomocy Prawnej i Listów w Kancelarii Prezydenta RP.
- Pani Marta Ponikiewska -Naczelnik Wydziału Nieodpłatnej Pomocy Prawnej w Departamencie Strategii i Funduszy Europejskich w Ministerstwie Sprawiedliwości.
- Pan Marcin Papiernik Naczelnik Wydziału Edukacji w Ministerstwie Sprawiedliwości,
- Pani adw. Dorota Kulińska Dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.
- Pani Barbara Bandoła Starosta Powiatu Pszczyńskiego.
- Pan Przemysław Kamiński – wiceprezydent miasta Bielsko-Biała w imieniu Pana Jarosława Klimaszewskiego Prezydenta miasta.
Patronat medialny nad konferencją objęli: Portal prawniczy prawo.pl, Czaopismo NRA – Palestra, Magazyn Samorządowy w Bielsku-Białej.
Jednym z kluczowych problemów, na który zwrócono uwagę podczas konferencji, był problem dostępności nieodpłatnej pomocy prawnej. Adwokat Dorota Kulińska wskazała, że koncepcje zakładające powszechną dostępność NPP mogą mieć charakter populistyczny i nie uwzględniają szeregu istotnych kwestii, zarówno prawnych, jak i faktycznych. Zaznaczyła również, że finansowanie systemu nieodpłatnej pomocy prawnej przez państwo musi być racjonalne, a osoby, które są w stanie opłacić usługi prawnicze, powinny skorzystać z tej opcji.
Adw. dr Mariusz Hassa podkreślił znaczenie ścisłego katalogu beneficjentów NPP oraz konieczność eliminacji nadużyć w korzystaniu z tej formy pomocy. Zwrócił uwagę na potrzebę edukacji prawnej społeczeństwa oraz na istotę świadczenia pomocy tym, którzy jej naprawdę potrzebują. Jednakże, jak wskazał, obecnie system NPP napotyka na wiele wyzwań, w tym na problem braków w wyposażeniu punktów świadczących tę pomoc oraz na niedostateczne wynagrodzenia dla osób świadczących taką pomoc. Stawki za dyżury są zbyt niskie, co powoduje rezygnację doświadczonych prawników z udziału w systemie, co z kolei pogarsza dostępność NPP dla beneficjentów.
Konferencja pozwoliła na otwarcie dialogu na temat różnych aspektów funkcjonowania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej. Wskazano na konieczność podejmowania działań zarówno na poziomie administracyjnym, jak i legislacyjnym, aby poprawić efektywność i dostępność tej formy pomocy prawnej dla obywateli. Zgromadzeni eksperci zgodnie podkreślili, że rozwój systemu NPP powinien być oparty na analizie rzeczywistych potrzeb społeczeństwa oraz uwzględniać zróżnicowane konteksty lokalne.
Konferencja Naukowa „Nieodpłatna pomoc prawa jako element budowania społeczeństwa obywatelskiego” była ważnym forum wymiany poglądów i doświadczeń, w którym udział wzięło ponad 250 osób z całej Polski i 5 innych państw. Konferencja przyczyniła się do lepszego zrozumienia wyzwań stojących przed systemem nieodpłatnej pomocy prawnej w Polsce oraz do identyfikacji potencjalnych kierunków jego dalszego rozwoju.
Aleksander Sapiński
Pełnomocnik Rektora ANSBB
